ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΡΔΙΑ

Ποιος ήταν ο Παναγιώτης Σπύρου

Ο πατέρας της καρδιοχειρουργικής στην Ελλάδα έσωσε χιλιάδες ζωές και ανόρθωσε το κύρος των γιατρών της χώρας μας. 

Από τον Παναγιώτη Χριστόπουλο

«Δεν ξέρω πόσους ασθενείς με στεφανιαία νόσο έσωσα επειδή τους χειρούργησα, ξέρω όμως ότι έσωσα πολλούς επειδή επέμεινα να μη χειρουργηθούν».

Αυτά τα λόγια ανήκουν στον Παναγιώτη Σπύρου, που έφυγε χθες το μεσημέρι από τη ζωή, σε ηλικία 76 ετών. Καταδεικνύουν το ήθος του άντρα, ενός «θρύλου» της ελληνικής επιστήμης, που πολλές φορές τα έβαλε με το κατεστημένο του συστήματος υγείας, αποκαλύπτοντας τα ουκ ολίγα στραβά του. Όταν οι άλλοι χειρουργούσαν αλόγιστα, για να προσθέσουν ένα ακόμη «φακελάκι» στη συλλογή τους ή να ανεβάσουν τον τζίρο των ιδιωτικών τους κλινικών, εκείνος έστελνε ασθενείς σπίτι τους με ένα σημείωμα του τι έπρεπε να αλλάξουν στην καθημερινή τους ζωή, για να διατηρήσουν υγιή την καρδιά τους.

Και να σκεφτεί κανείς ότι πολλοί από αυτούς τους ασθενείς περίμεναν μήνες μέχρι να καταφέρουν να κλείσουν ένα ραντεβού με τον «πατέρα» της καρδιοχειρουργικής στην Ελλάδα...

Αυτά έκανε ο Παναγιώτης Σπύρου και χάλαγε την πιάτσα. Κάπως έτσι βρέθηκε κάποια στιγμή κατηγορούμενος για χρηματισμό («φακελάκι»), για να σπεύσουν στο πλευρό του εκατοντάδες ασθενείς που είχε σώσει από τη ζωή, σε ένα πρωτοφανές συλαλλητήριο στην πλατεία Αριστοτέλους στην Θεσσαλονίκη και για να καταπέσει, βέβαια, η συκοφαντική κατηγορία στο δικαστήριο. Κι όμως. Την άδικη επίθεση είχαν ενορχηστρώσει άνθρωποι που είχαν ευεργετηθεί από τον Παναγιώτη Σπύρου. Άνθρωποι που ποτέ δεν θα έκαναν αυτό που εκείνος έκανε τις περισσότερες φορές: Να χειρουργεί χωρίς καν να πληρώνεται.

Ο πατέρας της καρδιοχειρουργικής

Τι θα ήταν άραγε η καρδιοχειρουργική στην Ελλάδα αν εκείνος δεν ίδρυε το 1983 τη θωρακοκαρδιοχειρουργική κλινική του νοσοκομείου Παπανικολάου της Θεσσαλονίκης; Είχε επιστρέψει από πολυετείς σπουδές στις ΗΠΑ, όπου είχε κερδίσει τον σεβασμό μεταξύ των συναδέλφων του. Δεν ήθελε να κυνηγήσει μια μεγάλη και πλούσια καριέρα εκεί.

Προτίμησε να ιδρύσει το πρώτο καρδιοχειρουργικό κέντρο της χώρας και να σταματήσει τη μαζική διαρροή καρδιοπαθών σε νοσοκομεία της Μεγάλης Βρετανίας και της Αμερικής.

«Στην Ελλάδα ξοδεύετε πολλά περισσότερα λεφτά για την υγεία από πολλές ευρωπαϊκές χώρες αλλά δεν πιάνουν τόπο» είχε πει ένα χρόνο πριν επιστρέψει στην Θεσσαλονίκη, για να τα βάλει με το σύστημα και την γραφειοκρατία του και να χτίσει μια κλινική – «σχολείο» για πολλούς Έλληνες χειρουργούς.

Για 14 ολόκληρα χρόνια δεν ήταν απλά ο διευθυντής της κλινικής, αλλά και ο πιο ενεργός χειρουργός της. Χιλιάδες ασθενείς πέρασαν από το γραφείο του, εκατοντάδες τους χειρούργησε ο ίδιος, χτίζοντας ένα θρύλο γύρω από το όνομά του και αποκτώντας διεθνές κύρος, ως ένας από τους σπουδαιότερους καρδιοχειρουργούς του κόσμου. Μαζί του ανορθώθηκε το κύρος και ολόκληρης της ελληνικής ιατρικής επιστήμης, που εκείνα τα χρόνια βρισκόταν σε πολύ χαμηλά επίπεδα.

Την θέση του στο νοσοκομείο Παπανικολάου την κράτησε μέχρι το 1997 όταν και ανακηρύχθηκε τακτικός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Αλλά δεν έμεινε για καιρό μακριά από την ενεργό δράση.

Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια της ζωής του ήταν η δική του υγεία που κλονίσθηκε με ανεπανόρθωτο τρόπο –και, δυστυχώς, δεν βρέθηκε ένας αντίστοιχος Σπύρου να τον σώσει. Αρχικά ήταν ο θάνατος της αγαπημένης του κόρης Σοφίας, που πέθανε το 2006 σε ηλικία μόλις 26 ετών, κάνοντάς τον ένα ψυχολογικό ράκος.

Ακολούθησαν αλλεπάληλα εγκεφαλικά. Τα τελευταία δύο χρόνια νοσηλευόταν σε ιδιωτική κλινική της Θεσσαλονίκης μην έχοντας καμμία επαφή με το περιβάλλον του.

Ένας «δύσκολος» άνθρωπος, ένας σπουδαίος επιστήμονας

Ο Παναγιώτης Σπύρου είχε γεννηθεί το 1936 σε ένα χωριό έξω από τη Φλώρινα και σπούδασε Ιατρική στη Θεσσαλονίκη που έγινε η δεύτερη πατρίδα του. Έφυγε για μεταπτυχιακά στις ΗΠΑ, όπου έμαθε τα πάντα για τη χειρουργική θώρακος, για να επιστρέψει το 1983, σε ηλικία 47 ετών και να γίνει μια από τις πιο εξέχουσες προσωπικότητες της πόλης. Εκτός από την καριέρα του ως επιστήμονα, που οι πολλές ώρες που της αφιέρωνε δεν τού άφηναν πολύ χρόνο (και ίσως γι' αυτό ήταν πάντα ευθύς –«δύσκολο» και απότομο τον έλεγαν πολλοί), είχε μεγάλη λατρεία για τον αθλητισμό και ειδικότερα για τον Άρη Θεσσαλονίκης.

Η οικογένεια του Άρη που θρήνησε πρόσφατα την απώλεια δύο ακόμη σημαντικών ανθρώπων της, του Αλκέτα Παναγούλια και του Ανέστη Πεταλίδη, καλών φίλων του Παναγιώτη Σπύρου, είχε ευτυχήσει να τον δει για ένα σύντομο χρονικό διάστημα και στη θέση του προέδρου του τμήματος μπάσκετ. Αλλά δεν ήταν μόνο ο Άρης.

Ένα πράγμα που είναι ελάχιστα γνωστό για τον σπουδαίο καρδιοχειρουργό ήταν η αγάπη του για τη θάλασσα και την ιστιοπλοΐα.

Πολλοί τον ήξεραν με το παρατσούκλι «καπετάν Παναγιώτης», αλλά λίγοι γνώριζαν πως δύο χρόνια πριν γυρίσει στην Ελλάδα, είχε επιχειρήσει με επιτυχία τον διάπλου του Ατλαντικού!