ΗΓΕΤΕΣ ΜΟΙΡΑΙΟΙ ΚΑΙ ΑΒΟΥΛΟΙ...

Η παρακμή της Ευρώπης 

Όταν φύγουν από το πολιτικό προσκήνιο ηγέτες όπως ο Χέλμουτ Κολ και ο Χέλμουτ Σμιτ, για τους οποίους ο πόλεμος είναι ζωντανή προσωπική μνήμη, τότε θα έρθει η ώρα της αλήθειας για τη Γερμανία και την Ευρώπη.

Σε δέκα χρόνια από σήμερα, στην επόμενη οικονομική κρίση, θα τεθεί σε δοκιμασία η φερεγγυότητα της ευρωπαϊκής επιλογής της Γερμανίας... Αυτά έγραφε το 1992 ένας από τους πιο γνωστούς ιστορικούς της μεταπολεμικής Γερμανίας, ο Imanuel Geiss, μια προφητική διαπίστωση, η υλοποίηση της οποίας καθυστέρησε μια δεκαετία.

Σήμερα αποτελεί μακρινό παρελθόν η εποχή κατά την οποία οι ηγέτες της Γαλλίας και της Γερμανίας αντιμετώπιζαν πολιτικά και όχι λογιστικά τις μεγάλες προκλήσεις του καιρού τους, συμπαρασύροντας και τους υπόλοιπους εταίρους τους:

• Μετά το 1974-77 η τότε Ευρωπαϊκή Κοινότητα των Εννέα αποφάσισε να στηρίξει με την πλήρη και ισότιμη ένταξη τις τρεις χώρες του Νότου, Ελλάδα, Πορτογαλία και Ισπανία, με σαφή πολιτική επιλογή τη στερέωση των δημοκρατικών καθεστώτων παρά την απόκλιση του Νότου από το επίπεδο ανάπτυξης των χωρών-μελών της και το κόστος χρηματοδότησης πολιτικών σύγκλισης.
  
• Μετά το 1989-90, οι Κολ - Μιτεράν όχι μόνο πλαισίωσαν την ενοποίηση της Γερμανίας με την επιτάχυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, αλλά άνοιξαν τον δρόμο για την πλήρη ένταξη των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
  
• Την άνοιξη του 1998, μετά από μια σκληρή και μακρά διαπραγμάτευση, συγκροτήθηκε η πρώτη Ομάδα Μελών της Ευρωζώνης με πολιτικά κριτήρια με τη συμμετοχή της Ιταλίας που άνοιξε τον δρόμο για την ταυτόχρονη ένταξη Ισπανίας - Πορτογαλίας, αλλά και για την ένταξη της Ελλάδας δύο χρόνια αργότερα.

Ολα τα παραπάνω ήταν πολιτικές επιλογές με κριτήριο την προώθηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης στο σύνολό της.

Σε ένα παρελθόν όχι τόσο μακρινό η προς τα εμπρός πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης προϋπέθετε ηγέτες με ανάστημα τόσο σε Γερμανία και Γαλλία όσο και στις χώρες που έπρεπε να αναλάβουν το κόστος πρώτον της σύγκλισης με το κοινοτικό κεκτημένο και στη συνέχεια με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Η σχέση ήταν αμφίδρομη, καθώς η πολιτική διορατικότητα ήταν κοινός παρονομαστής στον Βορρά και στον Νότο.

Τα προβλήματα δεν έλειπαν αλλά αντιμετωπίζονταν μετωπικά: ο πόλεμος χαρακωμάτων της Θάτσερ για τον κοινοτικό προϋπολογισμό βρήκε απέναντι τη συντριπτική πλειονότητα των χωρών - μελών, ενώ το φιλοαμερικανικό μπλοκ των Μπλερ-Αθνάρ και της Ανατολικής Ευρώπης που το 2003 στήριξε την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ έφερε πιο κοντά τον γαλλογερμανικό άξονα με τις χώρες που ήθελαν περισσότερη συνοχή.

Δίχως αμφιβολία στην αφήγηση της δημοσιονομικής κρίσης από την άνοιξη του 2010 μέχρι και σήμερα στην Ευρωζώνη έχουμε συνηθίσει να επιρρίπτουμε μονομερώς την ευθύνη στην ηγεσία της Γερμανίας, παραγνωρίζοντας τη σκληρή και οδυνηρή πραγματικότητα που λέει ότι αν το Παρίσι, η Ρώμη και η Μαδρίτη είχαν αναλάβει εγκαίρως τον ρόλο τους και τις ευθύνες τους, τότε οι Μέρκελ - Σόιμπλε θα είχαν συνετιστεί εγκαίρως με το μήνυμα ότι η ατζέντα της γερμανικής Ευρώπης έχει απαγορευτικό κόστος.

Την άνοιξη του 2010 η ασθμαίνουσα και αγωνιούσα εκτός Αγορών Ελλάδα δεν προσέκρουσε μόνο στην απόφαση του Βερολίνου να την καταστήσει Ιφιγένεια προς προληπτικό σωφρονισμό των υπόλοιπων προβληματικών, αλλά συνάντησε ταυτόχρονα τη δειλή και χλιαρή στήριξη του Σαρκοζί και την επιπόλαιη μικρομέγαλη απαξίωση των Πορτογαλίας, Ισπανίας και Ιταλίας που διαγκωνίζονταν για να πείσουν τις αγορές ότι η Αθήνα είναι μια ειδική προβληματική περίπτωση.

Η Πορτογαλία δεν είναι Ελλάδα κραύγαζαν μέχρι την τελευταία στιγμή της προσφυγής για βοήθεια στη Λισαβόνα, η Ισπανία δεν είναι ούτε Πορτογαλία ούτε Ελλάδα επαναλάμβαναν απαξιωτικά στη Μαδρίτη.
Ποιος είναι υπαίτιος που απέναντι στη Γερμανία δεν συγκροτήθηκε εγκαίρως Μέτωπο του Νότου; Η Γαλλία πρώτα του Σαρκοζί και στη συνέχεια του Ολάντ, που δεν είχαν το θάρρος να αναλάβουν τον ιστορικό γεωπολιτικό ρόλο της χώρας τους ή οι Θαπατέρο, Ραχόι, Μπερλουσκόνι και σε μικρότερο βαθμό ο Μόντι, που προτίμησαν τη διμερή διαπραγμάτευση με τη Μέρκελ με την ελπίδα μιας πιο επιεικούς μεταχείρισης;

Τι συνέβη με τον Σαρκοζί που ξεκίνησε μια σκληρή αντιπαράθεση με τη Μέρκελ το φθινόπωρο του 2008 για να υποταγεί τον Ιούνιο του 2010 άνευ όρων στο όνομα της περιφρούρησης της αξιολόγησης ΑΑΑ που άρχισε να χάνεται τον Ιανουάριο;

Τι συνέβη με τον Ολάντ που όρθωσε το ανάστημά του στους Μέρκελ - Σόιμπλε στη Σύνοδο Κορυφής του Οκτωβρίου βάζοντας βέτο στον επίτροπο-ελεγκτή των εθνικών προϋπολογισμών και επιβάλλοντας την υιοθέτηση της Τραπεζικής Ενωσης, για να αναδιπλωθεί στη συνέχεια σε μια πρωτοφανή αφωνία μετά το άτυπο αίτημα του Σόιμπλε στους Πέντε Σοφούς οικονομολόγους - συμβούλους της γερμανικής κυβέρνησης να επιληφθούν της δημοσιονομικής χαλαρότητας και χαμηλής ανταγωνιστικότητας της γαλλικής οικονομίας;

Δίχως υπερβολή, η σημερινή δεινή θέση των Γαλλίας, Ισπανίας, Ιταλίας και Πορτογαλίας απέναντι στη Γερμανία συνδέεται ευθέως με την έλλειψη βούλησης και πολιτικού θάρρους να κατανοήσουν ότι η τιμωρητική χειραγώγηση της Ελλάδας την άνοιξη του 2010 άνοιγε την κερκόπορτα για τη δική τους ευρωπαϊκή υποβάθμιση. Προφανώς δεν είδαν ή δεν θέλησαν να δουν εγκαίρως ότι η Αθήνα θυσιάστηκε σε ένα αδιέξοδο πρόγραμμα, σε έναν φαύλο κύκλο λιτότητας-ύφεσης-ανεργίας-υπερχρέωσης για να υποχρεωθούν οι ίδιες να πάρουν ανάλογα μέτρα πριν τους επιβληθούν.

Ποιος έχει ξεχάσει τον αλαζόνα και αγενή Σαρκοζί στις Κάνες στις αρχές Νοεμβρίου του 2011, όταν χλεύαζε δημόσια τον τότε πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου για το δημοψήφισμα, ως εικονικός συνηγεμόνας στο πλευρό της Μέρκελ, λίγους μήνες πριν χάσει η Γαλλία τα τρία Αλφα και ο ίδιος τις εκλογές;

Στην κακόγουστη φάρσα η Ελλάδα Εξαίρεση - Προβληματική Περίπτωση της Ευρωζώνης την ευθύνη δεν την έχουν μόνο οι Μέρκελ - Σόιμπλε, αλλά τη μοιράζονται ο μοιραίος Σαρκοζί και οι Θαπατέρο - Ραχόι, με τον Μπερλουσκόνι να ακολουθεί σε απόσταση.

Στη θέση του θείου ο ανιψιός, γράφει απαξιωτικά για τον Λουδοβίκο Βοναπάρτη ο Καρλ Μαρξ στη 18η Μπριμέρ συγκρίνοντας την ηγεσία της Γαλλικής Επανάστασης του 1789 με τις πολιτικές μετριότητες που ξεπήδησαν από την Επανάσταση του 1848. Στη θέση των Κολ, Σμιτ αλλά και Αντενάουερ η Μέρκελ, στη θέση του Ντε Γκολ και του Μιτεράν οι Σαρκοζί - Ολάντ, αλλά και στη θέση του δυναμικού Γκονζάλες οι Θαπατέρο - Ραχόι.

Ο Μαρξ επιβεβαιώνεται δραματικά στη διαπίστωση ότι υπάρχουν εποχές με δραματικό ηγετικό έλλειμμα αλλά ταυτόχρονα διαψεύδεται στον ισχυρισμό του ότι όταν η Ιστορία επαναλαμβάνεται είναι φάρσα, δυστυχώς η σημερινή κρίση στην Ευρωζώνη τείνει να γίνει η τρίτη επανάληψη μιας τραγωδίας που παίχθηκε στη Γηραιά Ηπειρο και το 1914 και το 1939...

Γιώργος Καπόπουλος
kapopoulos@pegasus.gr