ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 

Δεκαπενταύγουστος: Η μεγαλύτερη θρησκευτική γιορτή των Ελλήνων

Κάθε καλοκαίρι όλη η Ελλάδα φοράει τα καλά της για να τιμήσει τη Θεοτόκο. Δεν είναι μόνο η Τήνος και η Παναγιά Σουμελά στην Βέροια. Η χάρη της γιορτάζεται στην πλατεία κάθε χωριού…

Γιατί οι Έλληνες είναι τόσο έντονα δεμένοι με την γιορτή του Δεκαπενταύγουστου; Από τη μία είναι ο συμβολισμός της ίδιας της Παναγίας. Είναι η αγία, η ανώτερη απ’ όλες μεν, αλλά την ίδια ώρα η πιο προσιτή στον άνθρωπο. Υπέφερε ως θνητή και ως μάνα. Οι σταθμοί της ζωής της είναι στιγμές που μπορεί να τους νιώσει κάθε γυναίκα. Έγινε, έτσι, το σύμβολο του ανθρώπινου πόνου, αλλά και της παρηγοριάς μας όταν έχουμε προβλήματα. Το «Βοήθα Παναγιά μου» δεν θα είχε την ίδια δύναμη αν η ίδια δεν είχε ζήσει όσα έζησε…

Από την άλλη, ειδικά για την Ελλάδα, η γιορτή της κοιμήσεως της Θεοτόκου έχει έναν ακόμη συμβολισμό: Το τέλος της ξεκούρασης, των διακοπών. Κάθε χρόνο οι περισσότερες επιστροφές σημειώνονται εκείνες τις μέρες. Και η κορύφωση των αναχωρήσεων είναι στις αρχές του Αυγούστου. Οι περισσότεροι φεύγουν για δύο εβδομάδες και όταν οι καμπάνες χτυπήσουν για την Παναγία, ξέρουν πως πια πρέπει να επιστρέψουν στο κλεινόν άστυ.

Δεκαπενταύγουστος σε όλη την Ελλάδα

Ακριβώς, όμως, το γεγονός ότι ένα μεγάλο κομμάτι των Ελλήνων βρίσκεται εκτός των πόλων εκείνη την ημέρα, έχει δώσει τόσο μεγάλη σημασία στον εορτασμό του δεκαπενταύγουστου στα νησιά και σε άλλα σημεία της ελληνικής επαρχίας. Η Μεγαλόχαρη στην Τήνο, ηΕκατονταπυλιανή στην Πάρο, η Παναγιά Σουμελά στην Ημαθία «βουλιάζουν» από κόσμο κάθε χρόνο. Δεν θα ήταν έτσι, αν δεν βρισκόμασταν σε περίοδο διακοπών.

Όποιοι, λοιπόν, βρίσκεστε σε κάποιο νησί αυτές τις μέρες, ψάξτε για το τοπικό πανηγύρι. Θα είναι, σίγουρα, το αποκορύφωμα των εορτασμών στην περιοχή που βρίσκεστε. Ειδικά αν παραθερίζετε κοντά σε κάποια από τις παρακάτω εκκλησίες, αξίζει να συμμετάσχετε κι εσείς στη μεγάλη γιορτή και να ψάλλετε το απολυτίκιο της Κοιμήσεως.

Στη Μεγαλόχαρη της Τήνου η γιορτή είναι διπλή, αφού εκτός από την Κοίμηση της Θεοτόκου τιμάται και ο τορπιλισμός της Έλλης από τους Ιταλούς. Χιλιάδες προσκυνητές συρρέουν στο νησί, πολλοί από αυτούς ανηφορίζοντας με κατάνυξη, γονατιστοί προς την εκκλησία για να εκπληρώσουν το τάμα τους στην Παναγία. Μεγάλη στιγμή του εορτασμού είναι, βέβαια, η περιφορά του επιταφίου της θαυματουργής εικόνας και η μεγαλοπρεπής λιτάνευσή της.

Στην Πάρο, στην Εκατονταπυλιανή, γίνεται πραγματικά το αδιαχώρητο κάθε Δεκαπενταύγουστο, αφού η εκκλησία βρίσκεται ακριβώς επάνω στο λιμάνι της Παροικιάς και εκείνη την ημέρα φεύγει από το νησί ο μεγαλύτερος όγκος των τουριστών, με αποτέλεσμα το κυκλοφοριακό χάος να είναι απίστευτο. Και στην Πάρο γίνεται περιφορά του επιταφίου της Παναγίας, ενώ οι εορτασμοί κορυφώνονται με ένα πολύ μεγάλο γλέντι με νησιώτικα τραγούδια. Αλλά και στη Νάουσα της Πάρου τιμάται η Θεοτόκος. Το έθιμο είναι να έρχονται καΐκια με αναμμένες δάδες και να γεμίζουν το μικρό λιμανάκι του χωριού, δίνοντας το έναυσμα για τον εορτασμό.

Η Ιερά Μονή Παναγίας Σουμελά στην Ημαθία είναι εκεί όπου χτυπά η καρδιά του Ποντιακού Ελληνισμού. Η Παναγιά Σουμελά της Τραπεζούντας ήταν η ιστορική εκκλησία όπου οι Πόντιοι γιόρταζαν για εκατοντάδες χρόνια την Κοίμηση της Θεοτόκου και η νέα εκκλησία που χτίστηκε στους πρόποδες του Βέρμιου αποτελεί ένα σύμβολο της «χαμένης πατρίδας». Το ποντιακό γλέντι που στήνεται μετά την Θεία Λειτουργία, με τους παραδοσιακούς, ποντιακούς χορούς, δεν έχει όμοιό του σε όλη την Ελλάδα.

Στην Πάτμο, η Κοίμηση της Θεοτόκο γιορτάζεται με μεγαλύτερη κατάνυξη και χωρίς πολλά πολλά γλέντια, στο περίφημο μοναστήρι. Η ατμόσφαιρα είναι μοναδική και καθαρτική. Παρόμοιο είναι το σκηνικό και στην Σκιάθο όπου όλοι οι ντόπιοι ψέλνουν μαζί τα εγκώμια της Θεοτόκου.

Τα φιδάκια της Παναγιάς και οι λεβέντες καβαλάρηδες

Στην Κεφαλονιά, στο χωριό Μαρκόπουλο, εμφανίζεται κάθε χρόνο το φαινόμενο που λέγεται «φιδάκια της Παναγιάς». Μικρά, άκακα φιδάκια εμφανίζονται στον τρούλο της εκκλησίας. Σύμφωνα με τον μύθο, πρόκειται για τις καλόγριες ενός παλιού μοναστηριού που υπήρχε στη περιοχή που προκειμένου να μην πέσουν στα χέρια των πειρατών παρακάλεσαν την Παναγιά να τις μεταμορφώσει σε φίδια. Όπως είναι λογικό, πλήθη κόσμου μαζεύονται εκεί κάθε χρόνο.

Στην Σιάτιστα της Κοζάνης η λειτουργία του Δεκαπενταύγουστου έχει για έθιμο να παρακολουθείται από τους κατοίκους πάνω σε άλογα. Το έθιμο χρονολογείται από την εποχή της Τουρκοκρατίας, ως μια ευκαιρία για τους σκλαβωμένους Έλληνες να δείξουν τη λεβεντιά τους.

Στη Νίσυρο, ο εορτασμός δεν είναι για τους «τουρίστες». Κι αυτό γιατί στο πανέμορφο νησί υπάρχει το έθιμο των «νιαμερίτισσων» που πηγαίνουν στο Μοναστήρι της Παναγιάς της Στυλιανής από τις 6 Αυγούστου και που ανήμερα της Παναγίας ξεκινούν την λειτουργία από τις 7 το πρωί!

Σε όλο το Αιγαίο η γιορτή της Παναγίας ξεσηκώνει κάθε εκκλησία που είναι αφιερωμένη σ’ αυτήν, αλλά τα πιο ξακουστά γλέντια γίνονται στην Φολέγανδρο, στην Κάρπαθο, στηνΛέσβο και στα Κουφονήσια. Στην ηπειρωτική Ελλάδα, είναι τα Ζαγοροχώρια που ξεχωρίζουν για τα πανηγύρια του Δεκαπενταύγουστου. Εκεί, οι εκδηλώσεις στη μνήμη της Κοίμησης της Θεοτόκου είναι τριήμερες και κορυφώνονται με γλέντι με παραδοσιακούς χορούς και εκλεκτές, τοπικές λιχουδιές.

Απολυτίκιο Κοιμήσεως της Θεοτόκου